Silah ticareti: Alman tankları Türkiye'de üretilecek

Federal Hükümet, Türkiye'ye ile yapılan silah satış anlaşmalarını engellese de Alman Rheinmetall şirketi, Türkiye'de BMC ile ortak bir tank fabrikası kurmayı planlıyor. Şirket Berlin'de protesto edildi.

Silah üreticileri sadece ticari düşünüyor Foto: dpa

Berlin'deki Almanya Savunma Bakanlığı binasının çaprazında yer alan Maritim Oteli'nin önünde eskimiş bir „Leopard 2“ modeli tankı duruyor. Düsseldorf menşeili, tank üreten Rheinmetall şirketi, otelin içerisinde gelecek senenin stratejilerini belirlerken, otelin dışında 200 kişiden oluşan bir grup ise bir eylem gerçekleştiriyor.

Eleştirilerinin odak noktası, Rheinmetall şirketinin Türkiye'deki ortaklarıyla birlikte Türkiye'de kurmak istediği tank fabrikası. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın anayasayı değiştirdiği, gücünü pekiştirdiği masum insanların öldüğü ve muhalefetin tutuklandığı Türkiye'de…

Rheinmetall şirketinin hissedarlarından ve sivil toplum örgütü Ürgewald'ın üyesi Barbara Happe, „Bu kadar hassas şartlarda Türkiye silahlandırılmamalı. Türkiye'ye kendi silah endüstrisini kurma konusunda yardımcı olunmamalı“ sözleriyle eleştirisini dile getiriyor. Protestoda Campact, Aktion Aufschrei ve Pax Christi gibi barış ve silahsızlanmayı savunan örgütler de yer alıyor.

Almanya ve Türkiye arasındaki silah ticareti yeni bir konu değil. Türkiye, 2005 yılında Alman ordusunun artık kullanmadığı 300 adet „Leopard 2“ model tankını satın almıştı.

Fakat son dönemde Almanya ve Türkiye arasında yaşanan siyasi gerginlikten dolayı durum biraz değişti: 2017 yılının başından itibaren 11 silah anlaşmasına Federal Hükümet'ten izin çıkmadı. Türkiye NATO üyesi de olsa hükümet, özel durumlarda siyasi nedenlerden dolayı silah ihracatında kısıtlamaya gitme kararı alabilir. Türkiye'nin güneydoğusu'ndaki Kürt bölgelerindeki askeri operasyonlar buna bir neden olarak gösteriliyor.

„Gelişmekte olan bir piyasa“

Türkiye, Almanya'daki silah ihracatı düzenlemelerinden bağımsız olabilmek için, Rheinmetall şirketinin „uzmanlığından faydalanmak“ istiyor. Bunu, şirket ortaklığıyla kurulacak olan fabrikalar yoluyla gerçekleştirmek istiyor.

Federal Hükümet, Yeşiller Partisi'nin şirketin planlarıyla ilgili verdiği soru önergesine „Rheinmetall AG şirketinin planları, tamamıyla girişimci kararı“ cevabını verdi. Gerekli parça ve teknolojilerin İtalya ya da Güney Afrika gibi ülkelerdeki „yan kuruluşlar“ tarafından gönderildiği sürece, Federal Hükümet'in yaptırım gücünün olmadığı belirtilmiş.

Rheinmetall, Türkiye'nin gelişen bir piyasa olduğu görüşünde. „Defence Türkei“ isimli şirket Rheinmetall'in yan kuruluşu olmakla birlikte, iki diğer şirkete de ortak. 2015 yılında Rheinmetall ve bir devlet kuruluşu olan Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKEK) arasında cephane üretimi ve modernizasyonuyla ilgili bir mutabakat zaptı imzalandı.

Maritim Otel'deki genel kurul toplantısında konuşan Rheinmetall şirket şefi Armin Papperger, Türk hükümetinden henüz izin çıkmadığından planlanan fabrikaların „şu an için işlevi olmadığını“ belirtiyor. Şirket için işler iyi gidiyor. Yılın ilk üç ayındaki ciro yüzde 14 artarak 1 milyar 349 milyon Avro'ya yükseldi. Şirket savunma sanayiinde ise daha da yüksek bir ciro artışı performansı sergilemiş: yüzde 16'lık bir büyümeyle 612 milyon Avro.

Tank üretim planları ise daha ileri düzeyde: Rheinmetall şirketi, RBSS isimli ortak şirkette yüzde 40 pay sahibi. Şirketin diğer ortakları BMC firması ve Malezya'dan Holding Etika Strateji. Hamburg'da çıkan Stern dergisi, Rheinmetall zırhlı araçların üretiminde ve geliştirilmesinde çalışacak menajer ve mühendis arayışı içerisinde olduğunu yazmıştı.

Berlin'deki Transatlantik Güvenlik Bilgi Merkezi çalışanı Otfried Nassauer, bu durumu, „Rheinmetall fabrikanın anahtarını teslim etse bile, şirket bu yöntemle çok yüksek değerli bir iş yapmakta“ diye açıklıyor. Kendisi uzun yıllardan beri Alman silah şirketi Rheinmetall'in yurtdışında kurduğu şirketleri araştırıyor.

„Bir taraftan yurtdışındaki üretimde hatalar olacağından her zaman destek amaçlı çağırılacaklarını, öbür taraftan da bomba kılıfı gibi yan ürünlere ihtiyaç duyulacağını biliyorlar“ diyor Nassauer ve ekliyor; „Bu da tabii ki Rheinmetall şirketine, diğer şirketlere nazaran bir piyasa avantajı sağlamakta.“

Yasanın etrafında dolaşmak

Türkiye'de yapılan planlar, şirketin „uluslararasılaştırma“ stratejisiyle uyumlu. Bazı silah üreticileri Avrupa pazarından medet umarken, Rheinmetall Suudi Arabistan ve Güney Afrika gibi ülkelere yöneliyor.

Hedef: Hükümet tarafından onaylanmasa bile, ticaret ve kazançların gerçekleştirilmesini mümkün kılmak. Şirket bu yola başvurarak geçmişte Suudi Arabistan'da cephane fabrikası kurabilmiş.

Nassauer, Federal hükümetin silah ihracatıyla ilgili kararlarının Rheinmetall tarafından ihlal edilişini şu şekilde açıklıyor; “Gerekli olan parçalar, diğer ülkelerdeki yan kuruluşlar üzerinden getirilebilir ya da ‚üretim teknolojisi‘ adı altında onay istenebilir.“

Yeşiller Partisi Federal Meclis üyesi Katja Keul, Alman hükümetinin silah ihracatı konusundaki yasal düzenlemelerini yeniden gözden geçirmesini talep ediyor. Şu anki yasal düzenlemeye göre hükümet, sadece istisnai durumlarda askeri amaçlı stratejik teknoloji desteğiyle ilgili anlaşmaları onaylayabilir. Keul, „silah teknolojileri, hükümet açıklamalarının aksine kontrolsüz bir şekilde yurtdışına transfer edilmekte“ diye ekliyor.